Bedelli askerlikte son durum ne?

Zaman zaman Türkiye gündemine yerleşen bedelli askerlik konusu tekrar gündemde. Yeni bakanlar kurulunun ilanının ardından gözler Milli Savunma Bakanlığı görevini Fikri Işık’ta devralan Nurettin Canikli’ye çevrildi. Yeni Milli Savunma Bakanı’ndan bir icraat beklentisi var bu da haliyle bedelli askerlik oluyor. Bedelli askerlik yolu gözleyen birçok genç taleplerini Bakan Canikli’ye twitter üzerinden iletmeye devam ediyor. Peki, bedelli askerlikte son durum ne? 

Nurettin Canikli’den evvel bu konu gündeme geldiğinde Bakan Fikri Işık; “Bakın Türkiye şu anda birkaç tane dünyanın başına bela terör örgütüyle mücadele ediyor. PKK ile mücadele sürüyor, DEAŞ ile mücadele var. Böyle bir dönemde bedelli askerliğin gündeme gelmesi dahi askerimizin moralini bozar.” şeklinde yaptığı açıklamasıyla bu talepleri geri çevirmişti.

Bakan Işık yaptığı bir diğer açıklamada ise; “Terörle hem sınırlarımız içinde hem de sınırlarımız dışında azim ve kararlılıkla mücadele ederken böyle bir uygulamanın gündemimizde olması beklenemez. Şu an gündemimizde böyle bir şey yok Zaten Genelkurmay Başkanlığımızın da böyle bir talebi yok” ifadelerine yer vermişti.

Daha sonra Başbakan Binali Yıldırım’a ve Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yapılan talepler de geri çevrilmiş ve sonuçsuz kalmıştı. Devlet erkânında “Gündemimizde yok.” yanıtı gelmiş ve bedelli bekleyenler hayal kırıklığına uğramıştı.

Son noktayı ise Başbakan Yardımcısı koyarak  "Türkiye'nin şu ortamında, terörle mücadelenin bu kadar had safhada olduğu bir ortamda bedelli askerlik konusuyla ilgili herhangi bir çalışma Milli Savunma Bakanlığı ve Genelkurmay Başkanlığında mevcut değildir. Yakın dönemde de bu konunun gündeme gelmesi mümkün değildir." sözlerini kullanmıştı.

SMA hastalarına kaynak olabilir mi?

2017 yılında bedelli askerliğin çıkıp çıkmayacağı akılları kurcalarken, geçtiğimiz günlerde BBP genel başkanı Mustafa Destici tarafından SMA hastalarına kaynak olabilmesi açısından yeniden dile getirilmişti. Başbakan Binali Yıldırım’a teklif sunan Destici açıklamasında; Kaynak bulunamıyorsa bizim önerimiz, değişik fonlarda milyarlarca TL para var ve daha az önemdeki farklı alanlarda harcanıyor. 2 milyar dolar buraya ayrılsın. Ya da bedelli askerliğe ilkesel olarak karşıyım. Lakin oluşacak kaynak buraya aktarılıp 2 bin canımız hayata tutunacaksa bu da yapılabilir. Son olarak Sakarya’da SMA hastası olan Eymen bebek, tedavisi yapılamadığı için hayatını kaybetti. Rabbim ailesine sabırlar versin, cennetinde buluştursun.” ifadelerine yer vermişti. Bu konuda Başbakan Binali Yıldırım’ın iyimser olduğunu söylemişti.

Bedelli Askerlik nedir? Türkiye Tarihinde Kaç Kere Bedelli Askerlik Çıktı?

Bedelli askerlik, Türkiye'de Osmanlı döneminden bu yana aralıklarla zorunlu askerliğe alternatif olarak süre kısalması karşılığı nakit bedel ödenmesi mantığına dayanan bir uygulamadır. Uygulamanın dayandırıldığı gerekçeler ordunun ve devletin maddi ihtiyaçları ve bireylerin işlerini kaybetmemeleridir. Uygulamanın Anayasa Mahkemesi tarafından eşitlik ilkesini ihlal etmediğine karar kılınmıştır.

18 yaş ve üzeri erkek Türk vatandaşlarından yurt dışında en az 3 yıl çalışmış olanların 21 günlük süre ile vatani hizmetlerini görmelerine olanak veren bedelli askerlik günümüzde geçerlidir, buna aynı zamanda "dahte" dövizle askerlik hizmetine tabi erler ismi de verilir.

Diğer şekli ise geçici olarak Türkiye'de ikamet etmekte olanlara sağlanan olanaktır. Bu durumdaki askerlik süresi ise 21 gün olarak tespit edilmiştir.

Türkiye tarihinde toplam on kez çeşitli nedenlere bağlı olarak bedelli askerlik çıkmıştır. Son uygulamalarda; 1987’de 18.433, 1992’de 35.111 ve 1999 yılında 72.290 kişi yararlanmıştır. 1999 yılındaki uygulamanın sebebi 17 Ağustos 1999'daki Gölcük depreminden sonra ülke ekonomisine katkı amacı taşımıştır.

2011 yılında uygulanan bedelli askerlikte, 30 yaşından gün alan ve 30.000 TL tutar ödeyen 69.073 kişi askerlik vazifesini yapmış sayılmıştır.

2 Aralık 2014 tarihinde Başbakan Ahmet Davutoğlu, 31 Aralık 1987 ve önceki tarihlerde doğanların 18.000 TL karşılığında bedelli askerlikten faydalanabileceklerini belirtmiştir. Bu açıklamadan kısa bir süre sonra toplanan Bedelli Askerlik Komisyonu, bedelli askerlikten 1 Ocak 1988 ve önceki tarihlerde doğanların yine 18.000 TL karşılığında yararlanabileceğini belirten bir karar almıştır. Bu kararın 2 Ocak 1988 ve sonraki tarihlerde doğanlara hak ihlali oluşturduğunu düşünen askerlik yükümlüleri, kararı Ocak 2015'te Anayasa Mahkemesine taşımıştır. 2014 yılında 203.824 kişi bedelliden faydalanmıştır.