Son yıllarda kayısı ile ilgili sürekli rekor açıklamaları yapan Malatya Ticaret Borsası Başkanı Ramazan Özcan, kayısı çekirdeği ile ilgili bir rekor daha açıkladı geçen gün.
Kayısı çekirdeğinin öneminden bahseden Özcan, dünyada ABD’nin bademine rakip olduğunu belirtti.
Ve 2023 yılının ilk 6 ayında kayısı çekirdeğinin 2 bin 335 ton ihracatından tamı tamına 8 milyon 25 bin dolar gelir elde edildiğini müjdeledi.
Allah hayırlı etsin ama kazın ayağı göründüğü gibi değil!
Dünyada çoğu ülkede yaşanan rekolte düşüklüğü ile beraber bir gıda krizi olduğunu uzmanlar her seferinde söylüyor.
Ve üstüne son yıllarda ülkemizdeki enflasyon ve Türk Lirası’nın sürekli değer kaybetmesi diğer tüm ürünlerde olduğu gibi kayısıda da etkisini gösterdi.
Buna son 4 yıldır rekolte düşüklüğünü de eklediğin zaman bugün kayısı fiyatlarının 150 liradan üreticiden alınmasını başarı olarak görenler olabilir.
Ama maalesef 2023 yılında tahmini açıklanan rekolte rakamına bakarsak dahi kayısı halen gerçek fiyatını bulmadı.
Çünkü maliyetler çok arttı ve halen artmaya devam ediyor.
Kısacası bugün bir kilo kuru kayısı 140-150 lira bandında gidiyor. Bir kilo kayısı çekirdeği ise üreticiden 17-18 lira bandından alınıyor.
Gelelim Ramazan Özcan’ın açıklamalarına…
Eskiler bilir, kuru kayısı ile kayısı çekirdeği arasında ¼’lük bir fark vardır.
Eğer 1 kilo kuru kayısı 40 lira ise çekirdeği 10 liradan hesaplanırdı. Aşağı-yukarı bu 4 katlık fiyat parametresi şaşmazdı.
Son yıllarda kayısı çekirdeği ile kuru kayısı arasındaki fiyat farkı ne hikmetse açıldı.
Mesela 2020 yılında kuru kayısının bir kilosu 12 lirayken, çekirdeği 3 liraya alınıyordu.
2021 yılında bu fark arttı.
2021 yılında sezonda bir kilo kuru kayısı 30 liraya üreticiden alınırken çekirdeğin bir kilosu 5 liraydı.
Fark 6 kat olmuştu birden.
2022 yılında ise 80 liraya alınıyordu kuru kayısının kilosu… Çekirdek ise 15 lira bandında alıcı buluyordu.
Fark 7 katın üstüne çıkmıştı.
Bu sene kayısının kilosu 150 lira…
Çekirdeğin kilosu ise çiftçiden 17-18 liraya alınıyor.
Kayısı çekirdeği ile kuru kayısının fiyat farkı 9 kata çıktı bu sene.
Çakirdeğin fiyatı neredeyse geçen yılla aynı fiyat bandında duruyor.
Hal böyle olunca Ramazan Özcan’ın 8 milyon 25 bin dolar ihracat rakamı açıklaması “Yine sadece ihracatçının mı yanında yer alıyor?” düşüncesini akıllara getirdi.
Normal şartlar altında bir kilo kayısı çekirdeği 35-40 lira bandında çiftçiden alınması gerekirken 17 liradan alınıyorken Özcan’ın son açıklaması manidar geldi bana.
Malatya’da kayısı çekirdek fiyatının çakılı kalmasının sebebi ne olabilir?
Neredeyse geçen yıl fiyatları ile aynı seviyede ilerleyen ülkede kaç ürün vardır?
Kayısı çekirdeği piyasası Malatya’da kimlerin elinde?
Kuruyemişçiler ile görüştüğümde piyasanın çok sıkıntılı olduğunu ve bu senenin mahsulünün dahi bulunmadığını belirtiyorlar.
Kabuksuz kuru kayısı çekirdeğinin kilosu bugün eski mahsul olmasına rağmen 180-200 liradan satılıyor.
Online satış siteleri kabuklu kayısı çekirdeğini 70 liradan satıyor.
Kuru kayısı ile kayısı çekirdeğinin fiyat farkının yıllara oranla sürekli artması normal mi?
Kayısı çekirdeğinde rekor ihracat rakamına ulaşıldığının müjdesini veren Ramazan Özcan’a tek bir soru sormak istiyorum:
Malatya’da kayısı çekirdek fiyatını kimler belirliyor?
Lütfen arz-talep dengesini anlatıp serbest piyasa koşullarından bahsedilen bir cevap vermeyiniz!
MALATYA VALİLİĞİ YANLIŞ YAPTI
Kayısı demişken Malatya Valiliğinin yaptığı yanlışı da yazmam lazım.
Kaç yıldır Malatya Valiliği, kayısı hasadı için çalışan mevsimlik işçilerin yevmiyesini açıklıyordu.
Bu rakam genel hatlarıyla asgari ücrete göre belirleniyordu.
Kısacası mevsimlik işçinin bir günlük ücreti, asgari ücretin 30’a bölünmesiyle belli oluyordu.
Valilik bu sene yanlış yaptı.
Hesaplamayı asgari ücretin brütü üzerinden yaptı.
Buradaki işlem asgari ücretin neti üzerinden olmalıydı. Brüt üzerinden işçilerin yevmiyesi hesaplanınca üreticinin yaklaşık yevmiye başı 67 lira maliyeti artmış oldu.
Asgari ücretin brütü 13 bin 414 liradır ama çalışan işçinin eline geçen para yani herkesin bildiği gerçek asgari ücret rakamı 11 bin 414 liradır.
Bu farkı Malatya Valiliğinden kimsenin düşünmemesi çok enteresan.
Valiliğin açıkladığı işçinin bir günlük kazancı 447 lira değil, 380 lira olmalıydı.
Aslında Malatya Ticaret Borsası’nın burada devreye girmesi lazımdı ama maalesef rekor açıklamalarından fırsat bulamıyorlar!
Ayrıca her kayısı üreticisinin bildiği “yemekli-yemeksiz” uygulaması vardır. İkisinin de fiyatları farklıdır ama Valilik maalesef bu ayrımdan da bahsetmedi.
