(30 Ekim 1918-20 Ekim 1921)
30 Ekim 1918 tarihinde Osmanlı Devleti ile İtilaf (İngiltere, Fransa, İtalya) arasında yapılan Mondros Ateşkes Antlaşmasından 3 gün sonra yani 03 Kasım 1918 tarihinde büyük petrol yataklarına sahip olan Musul ve çevresi İngilizler tarafından işgal edildi.
İngilizler, Mondros Ateşkes Antlaşması sonrası Musul’un dışında Samsun, Merzifon, Kars, Batum, Arap yarımadası, Irak, Antep, Urfa ve Maraş’ı işgal ettiler. (Sonradan Antep, Urfa ve Maraş’ı Fransızlara bıraktılar.)
Fransızlar, Antalya, Konya, Dörtyol, Mersin ve Doğu Trakya’daki demiryolu istasyonları ile Zonguldak limanını işgal ettiler.
İtalyanlar, Antalya, Konya, Muğla arasındaki bölgeyi işgal ettiler.
Yunanlılar ise İzmir çevresini işgal ettiler.
13 Kasım 1918 tarihinde İngiltere, Fransa ve İtalya’ya ait 61 gemiden oluşan İtilaf Donanması İstanbul’a geldi. Böylece Osmanlı başkenti de fiilen işgal edildi.
10 Kasım 1918’de Adana’dan ayrılan Mustafa Kemal Paşa, demiryolunu kullanarak 13 Kasımda İstanbul ulaştı.
Ocak ve Şubat 1919 aylarında ileride Anadolu’ya ışık saçacak Milli Mücadele’nin hemen bütün önder kadrosu İstanbul’da toplanmış bulunuyordu. Bunlar; Mustafa Kemal Paşa, Fevzi (Çakmak) Paşa, Kazım Karabekir Paşa, Mersinli Cemal Paşa, Ali Fuat Paşa, İsmet Bey (Paşa), Refet Bey (Paşa), Kara Vasıf Bey, Nurettin Paşa, Kemalettin Sami Bey ve Adnan Bey gibi isimler.
Milli Mücadele hareketinin fikir ve kalem ordusunun önde gelenleri arasında yer alan Falih Rıfkı, Ruşen Eşref, Yunus Nadi, Halide Edip, Hüseyin Ragıp, Yusuf Akçura, Ziya Gökalp, Hamdullah Supi gibi isimler de İstanbul’da toplanmışlardı.
Yani geleceğin reisicumhuru, başvekilleri ve zaferi kazanacak kumandanları yanında kalem, fikir ve siyaset adamları, o günlerde fiilen İtilaf Devletlerinin işgali altında bulunan İstanbul’da bir araya gelmişlerdi.
Anadolu’daki demiryollarını kontrol altında tutan İngilizlerin vagon başına 60 altın talep etmesi ve ordunun o günkü şartlarda bu parayı bulmakta zorluk çekmesi üzerine, Ali Fuat Paşanın emriyle 20’nci Kolordu Karargahı ve 24’ncü Tümen askerleri kara yürüyüşü ile Konya havalisinden Ankara’ya gitmiştir.
11 Mayıs 1920’de İstanbul’daki Divan-ı Harp tarafından Mustafa Kemal Paşa, Kara Vasıf, Ahmet Rüstem, Dr. Adnan Bey ve Halide Edip Hanım ile birlikte Ali Fuat Paşa da gıyabında idama mahkum edilmişlerdi.
Bu arada İtilaf Devletleri tarafından hazırlanan Sevr Antlaşmasını imzalamak üzere Fransa’ya (Paris’e) giden Osmanlı Hükümet Heyeti (Bağdatlı Hadi Paşa, Rıza Tevfik Bey ve Reşat Halis Bey), Paris yakınlarındaki Sevr kasabasında 10 Ağustos 1920 tarihinde Sevr Barış Antlaşması’nı imzaladı. Daha sonra, Ankara Hükümeti (Milli Mücadele hareketi), Sevr Antlaşmasını imzalayanları ve onaylayanları vatan haini saymıştır.
Sakarya Savaşı (23 Ağustos-13 Eylül 1921) doğurduğu sonuçlar itibariyle Milli Mücadele’de çok önemli bir dönüm noktası olmuştur. 1683’teki Viyana Kuşatmasından bu yana batıda devam eden Türk gerileyişi bu zaferle sona ermiştir.
16 Mart 1921 tarihinde imzalanan Moskova antlaşması ile Batum, Gürcistan’a bırakıldı, 20 Ekim 1921 tarihinde imzalanan Ankara Antlaşması ile de Hatay ve İskenderun özel bir yönetim kurulmak koşuluyla Fransa’nın denetiminde kalmıştır. Böylece Misak-ı Milli’den iki taviz verilmiştir.
Yukarıda ifade edilen bilgiler, Milli Mücadelenin bilinmesi gereken ayrıntıları olarak düşünüldüğü için kaleme alınmıştır.
